A semana pasada Pablo Ferrández interpretou o Concerto para violonchelo de Elgar acompañado pola Orquestra Sinfónica de Galicia baixo a dirección de Roberto González Monjas. Con motivo da súa estancia na Coruña, Lucía Iglesias (alumna do CSM A Coruña e socia do Soncello) e Carolina Landriscini (profesora do CSM A Coruña e presidenta de Soncello) acudiron ao Palacio da Ópera despois dun ensaio xeral onde tivemos o pracer de realizar unha entrevista con el, e que vos deixamos a continuación.
LUCÍA- Cales foron os mestres máis importantes para ti e que calidades destacarías en cada un deles?
PABLO- A persoa que máis me influíu foi, sen dúbida, Natalia Shakhovskaya. Estudei con ela dende os 13 ata os 19 anos e ela ensinoume de todo, basicamente. Como entender a música, como buscar a máxima expresión en todo o que fago ou entender como funciona o fraseo. En definitiva, como facer que o violonchelo soe dun xeito e non doutro. Ela non se meteu en nada técnico, simplemente dicíache o que “tiña que soar” e a emoción que tiñas que transmitir e despois puxécheste un pouco para tentar conseguilo. Despois, estudei con Frans Helmerson en Kronberg e con el foi todo o contrario. Con el falabamos exclusivamente de temas técnicos e menos de música. Axudoume a liberar moitas tensións que levaba antes, supoño que intentando conseguir todas as cousas que mencionei antes cheguei con tensións innecesarias. Ademais, Helmerson é unha persoa que coñece moi ben o instrumento e ensinoume a tocar da forma máis eficiente e "económica" posible.
L- Tocaches algunha vez o concerto de Elgar nun concurso? Cres que é unha peza adecuada para iso?
P- Non o toquei pero, pouco importan as pezas que tocas nunha competición. En realidade tes que intentar tocar o que mellor saibas e o resto da igual. Moitas veces un pensa "teño que tocar o repertorio máis difícil para impresionar". Iso non impresiona nada, o que impresiona é tocar ben. Obviamente non hai nada doado, podes tocar a peza que che pareza máis doada e se a tocas moi ben impresiona moito máis que unha peza difícil interpretada dun xeito inseguro.
L- Cando foi a primeira vez que estudaches o concerto de Elgar e cales foron as dificultades máis significativas que atopaches?
P- Non lembro pero bueno, é un concerto nada doado, sobre todo a nivel de fraseo e estrutura. Non é tan sinxelo como a xente pensa, é moi doado que "se che caia" en seccións, é moi fácil que soe un pouco ao chou. Elgar inclúe moita información de fraseo e ás veces hai seccións que saen un pouco estrañas. Aí é cando hai que interpretar un pouco o que quere dicir con eses acelerandos, ritardandos... Hai veces que pon catro indicacións de fraseo en tres compases e hai que tentar entender o que quería. Iso é algo que leva tempo, creo que son necesarios varios concertos para facelo propio e facelo soar natural. Dende o meu punto de vista, esa é a maior dificultade que supón a peza. Ademais, é un concerto para solista moito máis do que poderiamos pensar a priori. Hai moitas partes nas que o solista toca COA orquestra, hai moitas veces que o solista está tocando o tema e de súpeto os primeiros violíns o collen, de súpeto os segundos violíns e de súpeto volves tocar... Non é como o concerto de Dvorak, no que ti es solista e tocas e xa está. Neste concerto vas “entrando e saíndo”, polo que non é tan fácil as primeiras veces que o tocas en canto a equilibrio. Por exemplo, o comezo do terceiro movemento é como tocar “Don Quixote” no que o solista é un da orquestra, obra na que, aínda que o solista ten a voz principal, está ao mesmo nivel que a orquestra. Isto é algo ao que tamén tes que acostumarte.
L- Seguindo nesta liña, que é o máis importante para ti nunha orquestra á hora de acompañar este concerto?
P- Que saiban escoitar (risas)... Pasa moito a todos os niveis da orquestra que hai un síndrome que é que miras ao director e xa non escoitas, e outra que miras á partitura e escoitas aínda menos. O solista tenta facer de todo coa dinámica, por exemplo, e a orquestra é un pouco allea diso. Cando tocas cunha orquestra que sabe escoitar, que está mirando ao director e que ao mesmo tempo te escoita, é moi sinxelo tocar.
L- Que versións do concerto de Elgar serviron ou serven de inspiración?
P- Pois cando era adolescente escoitaba moito a Du Pré, cuxa interpretación é marabillosa, pero hai moitos anos que non escoitaba este concerto en concreto. Pero si, escoiteinos todos. Gústame moito escoitar e comparar versións, é algo que me parece moi interesante. Cando estudaba, unha cousa que fixen moito foi seleccionar unha frase determinada e reproducila con todos os CDs que puidese atopar e facerme preguntas. Creo que así se aprende moito e eu o fixen moito cando era estudante. Tamén o fixo con concertos para violín e piano... Aprendes como frasean os grandes intérpretes. Aínda que alguén gravou varias veces o mesmo traballo, é interesante preguntarse por que soa diferente, como cambiou ou de que xeito cambiou, cal me gusta máis, cal me gusta menos... entender como o fan os grandes e por que o fan así. E despois, cando tes a túa propia versión, obviamente todas as ideas que temos están influenciadas por algo, pola cultura ou o que sexa, así que canto máis sabes e canto máis sabes, supoño que axuda.
L- Que aspectos destacarías da interpretación de Du Pré e por que cres que marcou un antes e un despois?
P- Obviamente é unha versión lendaria polo grande que era, pola súa paixón. Tamén supoño que se fixo famosa polo que era, porque é inglesa, pola época e porque o tocou de xeito impresionante, pero máis aló non sei... hai moitas cousas. Pero non podería dicirche por que é incrible e outra versión non... Obviamente dis Elgar e pensas nela, iso está claro, pero non che podería dicir por que.
L- Que consello lle darías a un mozo violonchelista que comeza a estudar este concerto?
P- Intenta comprender por que fas cousas e intenta descifrar o que pasa na orquestra. Porque todo, por exemplo a primeira metade, que parece moi repetitiva, é diferente cada vez. A voz do solista é exactamente a mesma, pero na orquestración ocorre cada vez algo diferente. Así que tes que preguntar por que é isto ocorre, como me afecta? Evidentemente non se pode tocar exactamente o mesmo sen ter en conta o que pasa no acompañamento. Iso inflúeme moito para saber tocar, e é moi doado recoñecelo cando escoitas a alguén e non sabe o que pasa ao seu redor. Penso que, neste sentido, lles diría que estuden ou escoiten todo o que está a suceder ao seu redor e que baseen a súa versión e interpretación nisto.
L- Que consello lle darías en xeral aos mozos que estudan violonchelo?
P- Que todo o que intentas facer é por algo, dalgún xeito tocar o violonchelo é o menos importante do mundo e hai que enriquecelo con contidos musicais. Por exemplo, todas esas preguntas de interpretación que estou comentando, o que pasa ao teu redor: por que esta harmonía, por que esta nota e por que non outra... Dedicándonos ao máis alto nivel convertemos algo tan trivial como tocar o violonchelo. en algo incriblemente importante que creo que é beneficioso. Nós, como artistas, temos que ser moi serios co noso oficio e moitas veces vexo a xente nova tocando a un nivel moi superficial. Non hai tanta profundidade e seriedade no que vexo. Busca a máxima calidade, todas as notas acabadas, bonitas ou non, segundo o que corresponda. Cando dou clases maxistrais noto pouca seriedade na profesión, así que isto é o que vos diría.
CAROLINA- Pola miña banda, quería aproveitar para preguntarche polo instrumento que tocas, é o Strad Aylesford, non?
P- Non, agora toco un Stard Archinto.
C- Por que tocas este e non o Aylesford?
P- Tiven o Aylesford durante 10 anos. Todos os préstamos da Fundación Nippon teñen data de caducidade. Normalmente a xente tócaos durante sete anos e eu xa levaba 10 tocándoo así que empecei a buscar outro violonchelo por se acaso. Non pensaba nun Strad porque hai moi poucos, pero un día chamoume unha persoa de Berlín e díxome: “Pablo, teño aquí un dos 5 mellores violonchelos do meu salón por se che interesa probalo. ”. Así que fun a Berlín para probalo. Este violonchelo nunca se tocara, sempre estivo en coleccións. Antonio Stradivari construíuno para o arcebispo de Milán que se chamaba Archinto e por iso se chama así o violonchelo. Encargou un violonchelo e unha viola que estaban sempre en coleccións. Estaba na igrexa, entón mercouno Villaume para estudalo e facer copias do instrumento porque é incrible a nivel de construción, segundo me teñen explicado os luthiers. O caso é que apareceu alí nesta ocasión, probeino e o violonchelo estaba un pouco “durmido” pero despois de tocalo só media hora o violonchelo comezaba a espertar super rápido e dixen para min mesmo “este violonchelo é moi interesante”. Dixen que me gustaría probalo un pouco máis e el dixo: "hoxe é o meu aniversario e esta noite vou facer unha festa cuns amigos, ¿te importa vir tocar 10 minutos para nós?" Así que esa tarde toquei durante 10 ou 15 minutos e un home achegouse a min e dixo: "Pablo, que pensas do violonchelo?" Díxenlle que era unha bomba que era impresionante e el dixo "querelo?" e eu dixen “si, si, claro” e el dixo “se o queres, é para ti, mércoo”.
C- Esa persoa foi un mecenas? Comprou o instrumento?
P- Si, mercou o instrumento e cedeumo de por vida. Iso foi en 2021 e ao principio eu tocaba o Aylesford mellor que este e tentei facer unha semana con cada un. Pero pouco a pouco foise abrindo e mellorando e gustoume cada vez máis. Comecei a notar que despois duns meses, cando consideraba máis importante un concerto, ía tocar o Archinto. Comecei a deixar de tocar o Aylesford e de súpeto decateime de que levaba 8 meses sen tocalo. É un violonchelo que me encanta moito pero cada vez que o volvía a tocar botaba de menos este. Escribín á Fundación Nippon e díxenlles: "Non toco nada o violonchelo, que queres que faga?" "Vou ir a Xapón porque teño uns concertos e vouno deixar alí uns meses a ver que pasa, se o boto de menos ou non". Deixeino alí catro meses e por fin decidín devolvelo porque é unha mágoa que este violonchelo estea sen tocar, así que o pasado mes de setembro fixenlles un concerto e xa o devolvín.
C- E este mecenas quere ser anónimo?
P- Si, quere ser anónimo. Deume o violonchelo a través da Stretton Society, unha sociedade alemá, en Berlín.
L- Moitas grazas polo teu tempo, foi un auténtico pracer poder falar contigo destes interesantes temas. Desfruta da cidade e moita sorte no concerto, aquí estaremos para escoitarte.
Ao día seguinte fomos ao concerto no que Pablo demostrou un pleno coñecemento e dominio do concerto. A súa interpretación foi moi persoal cuns fraseos, na miña opinión, moi acertados. O que destacaría del foi a interacción e conexión que estableceu en todo momento tanto coa orquestra como co director, interpretando música xuntos en todo momento, dando como resultado unha actuación excepcional.
Moitas grazas a Pablo polo seu tempo e moitas grazas a vós, lectores, polo voso tempo e atención.
Comments